Avrupa'da denizcilik sektöründe meydana gelen güncel gelişmelere ilişkin çeşitli kaynaklardan derlenen haberler bilgilendirme amacıyla aşağıda sunulmaktadır.

1- Gemilerdeki gemi insanı, yolcular ve diğer kişilerin sağlığının korunması, ülkelerine geri gönderilmesi ve seyahat düzenlemeleri hakkında rehber yayımlandı.

Avrupa Komisyonu'nun 8 Nisan 2020 tarihinde yayımladığı "Gemilerdeki gemi insanı, yolcular ve diğer kişilerin sağlığının korunması, ülkelerine geri gönderilmesi ve seyahat düzenlemeleri hakkında rehber" başlıklı bildirisinde özetle aşağıdaki hususlar ele alınmıştır.

COVID-19 salgınının deniz taşımacılığı ve gemideki personel üzerinde geniş kapsamlı etkileri bulunmaktadır. Sağlığın korunması, malların ve temel hizmetlerin sürdürülebilirliğinin sağlanmasına yönelik sınır yönetimi tedbirlerine ilişkin Kılavuzlar, AB vatandaşlarının ve AB'de ikamet eden üçüncü ülke vatandaşlarının ülkelerine dönmeleri için Üye Devletlerin geçişleri kolaylaştırmaları gerektiğini belirtmektedir. Gemi çalışanları, deniz taşımacılığı personeli ve balıkçılar da dahil olmak üzere temel işlevlerdeki tüm işçilerin, mesleki faaliyetlerini kesintisiz şekilde sağlamak için uyruklarına bakılmaksızın geçiş yapabilmeleri ve seyahat edebilmeleri gerekmektedir.

Gemideki kişiler gerekli seyahatleri yapabiliyor olmalıdır. Vatandaşı oldukları veya ikamet ettikleri Üye Devletler dışında, üçüncü ülkelerde veya açık denizlerde mahsur kalan AB vatandaşları, sağlık durumları izin veriyorsa, ülkelerine geri dönebilmelidir. Gemiden ayrılma işleminin AB içinde veya dışında gerçekleşmesine bakılmaksızın, gemideki kişilerin geri dönüşünü ayarlamak yolcu gemisi işletmecilerinin ve armatörlerin birincil sorumluluğudur.

Avrupa sularında faaliyet gösteren yük gemilerindeki birçok gemi insanı üçüncü ülke vatandaşıdır. Söz konusu gemi insanlarının, uyruklarına bakılmaksızın, gemiye katılmaları ve gemiden ayrılmalarına ve evlerine dönmelerine izin verilecek olan limanlara seyahat edebilmeleri gerekmekte olup, bu da Yeşil Rotaların (Green Lanes) uygulanması hakkındaki bildiride teyit edildiği şekilde, sektörün orta ve uzun vadede işlevsel kalmasını sağlamaya katkıda bulunacaktır. Deniz taşımacılığı, ancak gemi personeli değişikliği mümkün olduğunda kesintisiz devam edebilir, AB genelinde ürünleri dağıtarak, AB limanlarından ve AB limanlarına yük ihracatını ve ithalatını sağlayarak iç pazarı güvence altına alabilir. Bu nedenle, Üye Devletler gemi personeli değişikliklerinin kolaylaştırıldığı limanları belirlemelidir.

Dünya çapında AB gemilerinde çalışan tüm uluslardan yaklaşık 600.000 gemi insanı bulunmaktadır. Uluslararası Denizcilik Örgütü (International Maritime Organization-IMO) tüm dünyada gemi personeli değişiminin mümkün olmasını tavsiye etmektedir. Avrupa Komisyonu, deniz taşımacılığının sürekliliğini ve emniyetini sağlamak için, Üye Devletlerin limanlarında gemi personeli değişikliğini mümkün kılma çabalarını kolaylaştırmak ve koordine etmek için adımlar atmaktadır.  (Kaynak: Avrupa Komisyonu)

2- Avrupa Komisyonu tarafından Tek Pazarın işleyişine yönelik alınan önlemler.

Avrupa Komisyonu tarafından COVID-19 salgını koşullarında AB Tek Pazarı'nda mal, hizmet ve kişilerin serbest dolaşımının sürdürülmesi, Tek Pazar'ın bütünlüğünün korunması ve üye ülkelerce alınan önlemlerin orantılı ve ayrımcı olmayan şekilde uygulanması amacıyla sınır yönetimi rehberi, seyahat kısıtlaması ve hızlı geçiş sistemi tebliğleri yayınlanmıştır. (Kaynak: T.C. Ticaret Bakanlığı)

3- Avrupalı tersaneler ve ekipman üreticileri COVID-19 krizine karşı AB koruması talep ediyorlar.

Avrupalı tersaneler ve deniz malzemeleri üreticileri; yolcu gemileri, tarama gemileri ve açık deniz tedarik gemileri de dahil olmak üzere belirli gemi türleri için ortaya çıkan talep düşüşü ortamında, sektörü koronavirüs salgınının etkilerinden koruması için Avrupa Birliği'ne çağrıda bulunmuştur.

Tersaneler ve Deniz Ekipmanları Birliği Sea Europe, gemi inşa sektörünün üretimin durdurulmasından, geçici işten çıkarılmalardan ve likidite sorunlarından kaynaklanan büyük bir darbeye maruz kaldığını ifade etmiştir. Ayrıca, yeni gemiler ve retrofit siparişlerinin de armatörler tarafından uygulanan maliyet düşürücü tedbirler kapsamında ertelendiği belirtilmektedir.

SEA Europe Başkanı Kjersti Kleve konu ile ilgili olarak şunları söylemiştir: "Avrupa tersaneleri ve deniz malzemeleri üreticileri; Avrupa Yeşil Anlaşması, Avrupa'nın Mavi Ekonomisi ve hareketliliği, Avrupa'nın savunması, güvenliği, özerkliği ve Avrupa'nın denizlere, ürün ve yolcu taşımacılığına erişimi için kilit önem taşımaktadır. Ancak Avrupa, stratejik denizcilik teknolojisi sektörünü Asya'ya kaptırma riskiyle karşı karşıyadır. Böyle bir kayıp sivil gemilerin tasarımı, inşası, onarımı, güçlendirilmesi ve donatılması konularında Avrupa'yı tamamen Asya'ya bağımlı kılacak ve Avrupa'nın özerkliği, savunması, güvenliği, denizcilik ekonomisi ve işgücü açısından yıkıcı sonuçlar doğuracaktır."

SEA Europe, COVID-19 krizinin tüm Avrupa endüstrilerine olan etkisini en aza indirmeye çalışan Avrupa Komisyonu'nun, salgına yanıt olarak son zamanlarda yaptığı yatay girişimleri memnuniyetle karşılamakla birlikte, Komisyonu COVID-19 salgınının ciddi sonuçlarını hafifletmek ve sektörün ayakta kalmasını sağlamak için Avrupa'nın tersaneleri ve deniz malzemeleri endüstrisinin özel ihtiyaçlarına göre uyarlanmış sektörel politikalar ve finansal destekler sunmaya davet etmiştir.

Avrupa'nın deniz teknolojisi sektörünün ihracata yönelik olması nedeniyle küresel makro-ekonomik eğilimlere, ticaret hacimlerine ve piyasa hassasiyetlerine olan bağımlılığının sektörü özellikle savunmasız kıldığı belirtilmektedir.

Komisyona yapılan söz konusu destek çağrıları, yolcu gemilerindeki seyahat kısıtlamaları ve sağlık sorunları nedeniyle kruvaziyer sektörünün gördüğü büyük mali zarar sonucunda yeni inşa yolcu gemilerine yönelik gerçekleşmesi beklenen sipariş iptallerinden önce yapılmıştır.

SEA Europe, yolcu gemilerine ve ilgili denizcilik ekipmanlarına olan talebin, armatörler piyasa koşullarına yeniden güvenmeden ve yolcular mali koşullara ve hijyene olan güvenlerini tekrar kazanmadan düzelmeyeceği görüşündedir.

SEA Europe, deniz savunma endüstrisinin AB'nin gelecekteki güvenlik ve savunma ihtiyaçları için kritik önemde değerlendirilmesi ve AB'nin endüstriyel yeteneklerinin korunması için planlanan proje ve programların uygulanması için AB'ye çağrıda bulunmuştur.

SEA Europe ayrıca şunlara dikkat çekmiştir: "AB, Avrupa'nın denizcilik teknolojisi sektörünü desteklemek için devlet yardımı da dahil olmak üzere sektöre özgü politikalar ve finansal önlemler benimsemezse, Avrupa'nın stratejik denizcilik teknolojisi sektörünün geri kalan kısmını Asya'ya kaptırma riski büyüktür. COVID-19 salgını, Avrupa'nın yabancı ülkelere (örneğin tıbbi ekipman alanında) tamamen bağımlı olmasının korkunç ve tehlikeli etkilerini açıkça göstermiştir. Bu örnek Avrupa denizcilik teknolojisi sektöründe, özellikle artan uluslararası siyasi gerginlikler ve yükselen ticari korumacılığın ve Avrupa Yeşil Anlaşması gibi yüksek politik hırsların olduğu bir zamanda tekrarlanmamalıdır. "

Krizin sonucunda, denizcilik teknolojisi şirketlerinde 1 milyondan fazla işin ve denizcilik teknolojisi sektörü tarafından yaratılan yaklaşık 120 milyar Euro katma değerin kaybedileceği tahmin edilmektedir. (Kaynak: World Maritime News)

4- Koronavirüs ile mücadele kapsamında balıkçılık ve su ürünleri yetiştiriciliği sektörlerine AB desteği.

AB balıkçılık ve su ürünleri yetiştiriciliği sektörlerini koronavirüs salgını ile mücadelelerinde destekleyen Avrupa Komisyonu, Avrupa Denizcilik ve Balıkçılık Fonu (European Maritime & Fisheries Fund - EMFF) kapsamında bir dizi yeni ve iddialı tedbir önermiştir.

Önerilen pakette, balıkçılık faaliyetlerinin koronavirüsten dolayı geçici olarak durdurulması nedeniyle balıkçılara destek verilmesi, üretimin durdurulması ve ek maliyetler nedeniyle su ürünleri yetiştiricilerine destek verilmesi ve balıkçılık ve su ürünlerinin depolanması için üretici kuruluşlara destek verilmesi yer almaktadır. EMFF Yönetmeliğinde yapılan ek değişiklikler, her Üye Devletin operasyonel programları kapsamında finansal kaynakların daha esnek bir şekilde yeniden tahsis edilmesine ve yeni tedbirlerin alınmasıyla ilgili operasyonel programların değiştirilmesi için basitleştirilmiş bir prosedüre izin vermektedir.

Avrupa Birliği'nin Çevre, Denizler ve Balıkçılık'tan sorumlu Bakanı Virginijus Sinkevicius konu ile ilgili olarak şunları söylemiştir: "Avrupa'nın balıkçıları ve su ürünleri yetiştiricileri mücadele etmeye alışkındır. Ancak koronavirüs farklı bir zorluk türüdür. Bu nedenle Komisyon, deniz ürünleri topluluğumuzun karşılaştığı acil zorlukları ele alan bir dizi aksiyon önermektedir. Bu önlemler AB'nin kıyı bölgelerindeki binlerce işin korunmasına ve gıda güvenliğinin sürdürülmesine yardımcı olacaktır."

Limanda kalmaya zorlanan balıkçılar ve kullanılmayan ürünleri atma ihtimali ile karşı karşıya kalan balık yetiştiricilerinin olduğu düşünüldüğünde, bu geçici ve özel amaçlı önlemler, içinden geçilen zor zamanlarda acil yardım sağlamaya hizmet edecektir. Komisyon ayrıca, daha fazla piyasa istikrarının geliştirilmesi, yüksek değerli deniz ürünlerinin israf edilmesi ya da insan kullanımı dışındaki gıdalara yönlendirilmesi riskinin azaltılması ve krizin ürün getirileri üzerindeki etkisinin hafifletilmesi perspektifiyle de adımlar atmıştır.

Komisyon'nun teklifi Avrupa Konseyi ve Parlamentosu tarafından değişiklik yapılmadan kabul edilirse, koronavirüs ile ilgili belirli önlemler kapsamında desteklenen operasyonlar için yapılan harcamalar 1 Şubat 2020'den 31 Aralık 2020'ye kadar geriye dönük olarak seçilebilir olacaktır. Desteklenen operasyonların yönetmelikte belirlenen uygunluk şartlarına riayet etmesi gerektiği belirtilmekte olup, Üye Devletlerin söz konusu operasyonları şimdiden seçmeye ve desteklemeye başlayabilecekleri ifade edilmektedir. (Kaynak: Avrupa Komisyonu) 

5- İş teknelerine yönelik yeni bir COVID-19 İyi Uygulamalar Kılavuzu yayımlandı.

İş Tekneleri Birliği (The Workboat Association), COVID-19 ile bağlantılı acil durumlara müdahale esnasında COVID-19'un yayılmasını azaltmaya, insanların sağlığını korumaya ve verimliliği en yüksek seviyeye çıkarmaya yardımcı olmak amacıyla iş teknelerine yönelik yeni bir iyi uygulama kılavuzu yayımlamıştır. İş tekneleri işletmecilerinin uygulamaları için önerilen bir dizi denetimi kapsayan söz konusu Kılavuz'da; bir COVID-19 eylem planının belirlenerek COVID-19 için gemi ve sahil operasyonel risk değerlendirmesinin, düzenli COVID-19 yönetim toplantılarının ve bir işyerinin veya geminin "COVID-19 vakası sonrası" zorunlu temizliği için hazırlıkların yapılması yer almaktadır.

İş Tekneleri Birliği, gemide ve kıyıda gerekli temizlik malzemeleri ve eldiven stoğunun artırılmasını, potansiyel olarak enfekte olmuş kişiler için kişisel koruyucu ekipmanların bulundurulmasını ve sanitasyon tesisleri de dahil olmak üzere temas alanlarının ve nesnelerin düzenli olarak temizlenmesini ve dezenfekte edilmesini içerecek şekilde günlük temizlik programlarının değiştirilmesini önermektedir.

İş teknesi işletmecilerine ayrıca, gemiye binen herkesin ellerini ılık su ve sabun kullanarak hemen yıkamasını sağlamaları, sadece ikinci bir önlem olarak el dezenfektanı kullanmaları, potansiyel olarak enfekte olmuş kişilerin tekrar limana götürülmesi için gemide bir alan belirlemeleri, gemi insanları için sağlık taraması yapmaları, yeni veya sürekli öksürüğü veya yüksek ateşi olan kişileri gemiye almamaları tavsiye edilmektedir.

Kılavuza göre ayrıca, iş teknelerindeki oturma planlarının (eğer yolcu taşıyorlarsa) yerel olarak geçerli mesafe uygulama kılavuzuna uyacak şekilde azaltılması, söz konusu mesafe bilinmiyorsa en az 1,5 metre mesafe koyulması, mümkünse gemi personelinin yolculardan ayrı tutulması ve uygulanabilir olduğunda ayrı yürüyüş yolları belirlenmesi önerilmektedir. (Kaynak: Maritime Journal)

6- 01.01.2020-20.04.2020 tarihleri arasındaki Paris MOU kapsamında Türk bayraklı gemi tutulmaları.

01.01.2020 – 20.04.2020 tarihleri arasında Paris Memorandumu (Paris MOU) üye limanlarında Türk Bayraklı gemilere yönelik 61 denetim gerçekleştirilmiş ve söz konusu denetimlerde herhangi bir gemi tutulmamıştır. Türk Bayraklı gemi tutulmalarına ilişkin detaylı bilgiler Odamız web sayfasında (http://www.denizticaretodasi.org.tr/sayfalar/gemitutulmalari.aspx  ) yer almaktadır.